OSTEOPOROZDA FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYONUN ÖNEMİ

OSTEOPOROZDA 
FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYONUN ÖNEMİ

Osteoporoz düşük kemik kütlesi ve kemik mimari dokusunun mikro yapısının bozulmasına bağlı kemik kırılganlığının artmasıyla karakterize ,sistemik ve sık rastlanan kas iskelet sistemi hastalığıdır.

Osteoporoz dünya çapında en yaygın görülen metabolik kemik hastalığı olup, yaygın görülen ciddi bir halk sağlığı problemi olarak gözlenmektedir.Kemik mineral yoğunluğundaki (KMY) azalma prevelansı ilerleyen yaşla birlikte artış göstermektedir.

Erişkin dönemde Osteoporoz fizyolojik olarak;

*Postmenapozal (Tip 1) 

 *Yaşlanmaya bağlı gelişen (Tip–2) olarak ortaya çıkar. 

Osteoporoza bağlı klinik bulgular;

**Ağrı, osteoporozda klinik bulgular arasında yer alan önemli bir faktördür. Sıklıkla hareket veya ağırlık kaldırma sırasında belirginleşen künt karakterdedir. Osteoporoza bağlı gelişen postür bozuklukları, ligamentlerde gerilme veya kronik vertebra kırıkları nedeniyle ağrı ortaya çıkabilmektedir.

**Osteoporotik kırıklar genellikle trabeküler kemiğin baskın olduğu vertebra, kalça ve önkol bölgelerinde görülür. Kırıklar en sık olarak T12 veya L1 bölgelerinde lokalize olmaktadır. Kompresyon kırıkları boy kısalmasına neden olmakta ve multiple kırığı olan hastalarda alt kostaların kristalara yaklaşması ile torako-abdominal deformitelerin tratorakal ve intraabdominal organlarda fonksiyon kaybına neden olabilmektedir.Bu da beraberinde nefes darlığı, egzersiz kapasitesinde azalma, konstipasyon, meteorizm ve nadir olarak sinir kökü basıları ortaya çıkarmaktadır.

**Osteoporotik kırıklarda ağrı ile gelişen psikolojik faktörlerin yanında sosyo-ekonomik problemler de hastanın yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.

**Bunlara ek olarak uyku bozuklukları, iştahsızlık, yorgunluk, sosyal ortamda bozukluk, ölüm korkusu gibi sorunlar da eklenebilmektedir.

**Osteoporozda morbidite ve mortalitenin çok yüksek olması nedeniyle erken yaşlardan  itibaren osteoporozdan korunmak gerekmektedir.

   Osteoporozda 

   Fiziksel Aktivite Ve Egzersizin Önemi;

·    

·   *Düzenli fiziksel aktivite ve egzersizin, kemik kütlesini koruyarak,  düşme insidansını azaltarak kırıkların azalmasında yardımcı olduğunu gösteren bir çok çalışma bulunmaktadır.  

·    *Osteoporoz rehabilitasyonunda fiziksel aktivite ve egzersizin önemli bir etkisi de östrojen artışına katkıda  bulunmasıdır.

·    *İnsülün ve androjen gibi intirinsikendokrin faktörleri serbestleştirerek kemik ve kasın güçlenmesine neden olmaktadır.Kemik kütlesini ve kas gücünü artırarak kırık riskini azaltır.

·   *Kas kuvvetini artırarak denge, koordinasyon ve iskelet desteği sağlar.Denge ve koordinasyonun gelişmesiyle düşme riskini azaltır.

·    *Eklem fleksibilite ve stabilitesini artırır.

·    Postürü koruyarak deformiteleri engeller.

·   *Kardiorespiratuvar dayanıklılığı artırarak genel performansı yükseltir.

·    *Psikososyal güvenini arttırır.

·    *Yaşam kalitesini arttırır.

Osteoporoz Için Önerilen Egzersiz Türleri;

·    *Esneklik egzersizleri; germe ve gevşeme şeklinde uygulanmaktadır. Eklemlerin fleksibilitesini sağlayarak düşme ve yaralanma riskinden korumaktadır.

·    *Denge ve koordinasyon egzersizleri; günlük yaşam aktiviteleri sırasında sürdürülmesine ek olarak dengeyi bozan kuvvetlere karşı koyabilme yeteneği, reaktif postüral kontrol ve bağımsız yaşam için önemlidir.

·    *Aerobik egzersizler, vücut ağırlığı ile yapılan aktivitelerdir. Tempolu yürüyüş, grup egzersizleri gibi aktiviteler bu grupta yer almaktadır.Bu tür egzersizler özellikle kalça ve omurga kemikleri için yararlıdır.

·    *Yüksek etkili egzersizler; kolları yukarı doğru uzatarak zıplama veya kollar yanda iken kolları ve bacakları yana açarak zıplama hareketleri olarak yapılabilmektedir. Fakat yaşlılarda özellikle postmenopozal dönemde eklem sorunları ve düşme riski açısından bu egzersizlerin premenopozal dönemde ya da postmenopozal dönemde ilk 12 haftalık germe, kuvvetlendirme ve denge egzersizlerinden sonar başlanması uygun olmaktadır.

·    *Kuvvetlendirme (Progresif-Resistif) egzersizler, elde taşınan ve ağırlık miktarı giderek arttırılan ağırlıklar ile yatarak veya oturarak yapılan egzersizlerdir.

·   *Postür egzersizlerinin, kifozun gelişimini engelleyerek düşmeleri ve vertebra kırık riskini azalttığı gösterilmiştir.

·    *Tai-Chi-ChuanEgzersizleri;kemik kütlesine karşı koruyucu etkisi yanında, nöromusküler koordinasyon, kas kuvveti, esneklik ve endurans üzerine olumlu etkileri vardır.

Türkiye Fizyoterapistler Derneği

1